Bij SCK CEN voortaan enkel nog laagverrijkt uranium als basismateriaal voor productie van medische radio-isotopen

Na 51 jaar is SCK CEN volledig overgeschakeld op laagverrijkt uranium als basismateriaal voor de productie van medische isotopen. In zijn BR2-onderzoeksreactor produceert nucleair onderzoekscentrum het hoognodige medische radio-isotopen, waaronder molybdeen-99 en jodium-131. Met die eerste radio-isotoop kunnen kanker, hart- en vaatziekten opgespoord worden. Het radioactieve jodium wordt op zijn beurt ingezet in de strijd tegen schildklierkanker. Beide radio-isotopen ontstaan door uraniumtargets – buisjes van ca. 16 centimeter – te bestralen. Door de nieuwe aanpak verkleint het risico op proliferatie enorm.

De Belgische onderzoeksreactor zorgt – samen met slechts vijf andere reactoren in de rest van de wereld – voor de wereldwijde bevoorrading van medische isotopen. Medische isotopen zijn radioactieve stoffen die essentieel zijn bij het opsporen en behandelen van kanker, hart- en vaatziekten. Bovendien kunnen artsen er nauwgezet mee opvolgen of de behandeling aanslaat, zodat ze de optimale behandeling kunnen bepalen. In 2022 werden er maar liefst 11.320.000 diagnoses en behandelingen uitgevoerd dankzij de Belgische productie.

Om een radio-isotoop te verkrijgen, bestraalt het SCK CEN ruw basismateriaal in zijn BR2-onderzoeksreactor. Na vijf à zes bestralingsdagen gaan die targets naar een farmaceutisch bedrijf, dat ze in medische radio-isotopen omzet en dan wereldwijd naar ziekenhuizen verstuurt. Molybdeen-99 vervalt in technetium-99m, en dat is ’s werelds meest gebruikte medische radio-isotoop voor diagnose. Jodium-131 is onvervangbaar in de strijd tegen schildklierkanker. De targets om die twee radio-isotopen te produceren, bestaan uit uranium.

In 1972 produceerde het nucleaire onderzoekscentrum SCK CEN zijn eerste lading molybdeen-99, vertrekkend van hoogverrijkt uranium als basismateriaal. Maar dat is nu voltooid verleden tijd, want het SCK CEN is volledig overgeschakeld op laagverrijkt uranium voor de productie van die medische radio-isotopen. Voor de patiënt of arts verandert er niets, voor de wereld wel. Door hoogverrijkt uranium te bannen, verdwijnt het risico op een potentiële verspreiding en misbruik ervan.

Met deze omschakeling geeft SCK CEN op een tweede manier invulling aan de afspraken, die in 2014 op de internationale top van Den Haag werden gemaakt. Daar bereikten meer dan vijftig wereldleiders samen, onder wie toenmalig president Barack Obama en bondskanselier Angela Merkel, een internationaal akkoord over nucleaire veiligheid. Dat akkoord luidde als volgt: “Het gebruik van hoogverrijkt uranium moet uitgefaseerd worden”. Eerder dit jaar kondigde SCK CEN zijn plannen aan om ook de splijtstof – de ‘brandstof’ van de BR2-onderzoeksreactor – te vervangen door een laagverrijkte variant. In maart 2023 prezen het Amerikaanse ministerie van Energie en Michael M. Adler, U.S. Ambassador to Belgium, SCK CEN nog voor een belangrijke mijlpaal in dat traject.