Twee verontrustende nieuwe rapporten over het klimaat en onze huidige klimaatinspanningen: WMO en UNEP
Aan de vooravond van de klimaatconferentie in Glasgow (COP26) publiceren twee gezaghebbende instellingen een verontrustend rapport over de staat van het klimaat en de inspanningen die landen momenteel doen om de effecten van klimaatverandering te beperken. De conclusies zijn een niet mis te verstane boodschap aan wereldleiders en decision makers om hun inspanningen op scherp te stellen.
Zes jaar geleden, tijdens de klimaattop in Parijs (COP21), beloofden wereldleiders in een nooit gezien engagement om inspanningen te leveren om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken, en de stijging van de temperatuur op aarde tot 1,5 graden Celsius te beperken. COP26 in Glasgow wordt de klimaattop om de beloftes van Parijs om te zetten in concrete en urgente engagementen. Dat er geen tijd meer te verliezen is, bewijzen twee rapporten die deze week gepubliceerd werden. De timing kan moeilijk symbolischer.
Historisch record aan broeikasgassen
De hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer heeft vorig jaar opnieuw een nieuw historisch record bereikt. En het proces versnelt nog, want de jaarlijkse toename is nu hoger dan het gemiddelde voor de periode 2011-2020. Dat is de belangrijkste conclusie van het Greenhouse Gas Bulletin van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO).
De concentratie van kooldioxide (CO2), het belangrijkste broeikasgas, ligt op 149% van het pre-industriële niveau. Methaan (CH4) op 262% en stikstofoxide (N2O) op 123% van de pre-industriële niveaus (1750).
Broeikasgassen houden de warmte op aarde vast. Anders gezegd, zolang we ze blijven uitstoten, zal de temperatuur op aarde verder blijven stijgen. Gezien de lange levensduur van CO2 zal zal het effect nog verscheidene decennia aanhouden, ook als we snel de uitstoot naar nul zouden brengen. Behalve stijgende temperaturen betekent dit meer extreme weerfenomenen, waaronder intense hitte en regenval, het afsmelten van de ijskappen, een stijging van de zeespiegel en verzuring van de oceanen.
Ruwweg de helft van de CO2 die vandaag door menselijke activiteiten wordt uitgestoten, blijft aanwezig in de atmosfeer. De andere helft wordt opgenomen door oceanen en ecosystemen op land (zoals de regenwouden). Het WMO-rapport vreest dat de capaciteit van ecosystemen en oceanen om deze CO2 op te vangen in de toekomst minder doeltreffend zal worden, waardoor hun vermogen om kooldioxide te absorberen (als buffer tegen een grotere temperatuurstijging) zal afnemen.
Het huidige scenario: een opwarming met 2,7 graden Celsius
Op 27 oktober publiceerde ook het VN-milieuprogramma (UNEP) zijn Emissions Gap Report 2021: The Heat Is On. De belangrijkste conclusie: de huidige geactualiseerde klimaatengagementen van landen blijven ver achterop van wat nodig is om de doelstellingen van de Akkoord van Parijs (2015) te realiseren. Daardoor is de wereld nu op weg naar een wereldwijde temperatuurstijging van ten minste 2,7°C tegen het einde van deze eeuw. Dit kan leiden tot catastrofale veranderingen in het klimaat van de aarde.
De opwarming van de aarde kan tot 2,2°C worden beperkt (tegen het einde van deze eeuw) als de belofte van een zero emissions world tegen 2050 effectief worden uitgevoerd. Maar tal van landen stellen hun maatregelen echter uit tot na 2030. Om de opwarming van de aarde deze eeuw onder 1,5°C te houden, het streefdoel van het Akkoord van Parijs, moet de wereld de jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen in de komende acht jaar halveren.
"Als we de opwarming van de aarde met ‘slechts’ 1,5°C willen beperken, moeten we de volgende 8 jaar de uitstoot van broeikasgassen quasi halveren. In die 8 jaar moeten we plannen maken, beleid uitstippelen en uitvoeren en de reducties realiseren.”
Inger Andersen, uitvoerend directeur van het UNEP
Koolstofmarkten (zoals het Europese EU-ETS-systeem, een systeem waarbij uitstootrechten worden verhandeld) zouden ook kunnen helpen om de uitstoot terug te dringen, aldus nog het rapport van de VN. Maar dat zou alleen gebeuren als de regels duidelijk worden gedefinieerd en gericht zijn op daadwerkelijke emissiereducties, en de effecten van de maatregelen op bepaalde intervallen wordt gemeten.