“Zonder kernenergie wordt het klimaatvraagstuk een flink stuk moeilijker”
In een opvallend opiniestuk dat onlangs werd gepubliceerd op CNN, spreken de directeurs van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) en het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) zich uit over de belangrijke rol die kernenergie speelt in het halen van de klimaatdoelstellingen. We vatten de belangrijkste argumenten samen in dit artikel.
De COVID-19-pandemie is een wereldwijde gezondheidscrisis, maar legt nog een andere, onderliggende crisis bloot: zelfs in deze economische recessie blijven de CO2-emissies te hoog.
Om de klimaatdoelstellingen te halen, moet hernieuwbare energie de basis vormen voor de economische heropbouw. De sterke groei van wind- en zonne-energie, de doorbraak van elektrische wagens, en de beloftes rond carbon capture en waterstof geven hoop. Maar omdat de klimaatcrisis zo’n grote uitdaging vormt, hebben we vandaag de dag niet de luxe om andere koolstofarme technologieën uit te sluiten. Kernenergie is na waterkracht de belangrijkste bron van koolstofarme elektriciteit.
De elektriciteitssector staat centraal in de energietransitie. Want het is wereldwijd de belangrijkste bron van uitstoot (van broeikasgassen), simpelweg omdat de meeste elektriciteit wordt opgewekt door fossiele energiebronnen (steenkool, bruinkool, stookolie, gascentrales). Door méér elektriciteit op te wekken met CO2-arme energiebronnen, kunnen we de uitstoot verminderen. De uitdaging is immens, want om de klimaatdoelstellingen te halen, moet de hoeveel elektriciteit die we opwekken uit CO2-arme energiebronnen verdrievoudigen tussen nu en 2040. Het is moeilijk in te zien hoe dit mogelijk wordt zonder kernenergie.
Maar zonder verdere inspanningen (zowel voor het langer openhouden van bestaande centrales, als voor het bouwen van nieuwe centrales) ziet de toekomst voor kernenergie er niet gunstig uit. Nochtans spreken de cijfers voor zich: met een aandeel van 10% (wereldwijd) in de elektriciteitsproductie, vertegenwoordigt kernenergie 33% van alle koolstofarme elektriciteit. De grote bevoorradingszekerheid van kernenergie (dag en nacht, winter en zomer, 24/7) is een bijzonder grote troef, en dat werd tijdens de eerste lockdown zeer goed duidelijk: geen enkele kernreactor moest worden gesloten.
Aan de landen die momenteel een beroep doen op kernenergie, hebben Birol (directeur van het IEA) en Grossi (directeur van het IAEA) drie adviezen:
BEHOUD
De landen die early adopters waren van kernenergie (waaronder België), kennen een reactorpark dat stilaan ouder wordt. De operationele levensduur van deze reactoren kan veilig en kostenefficiënt verlengd worden tot 60 jaar. Daarmee koop je tijd om andere CO2-arme technologieën te ontwikkelen.
VERNIEUW
Zelfs met een levensduurverlenging van de bestaande reactoren, zullen er nieuwe moeten gebouwd worden. De meest recente reactorontwerpen hebben superieure operationele en veiligheidskenmerken, maar ze vereisen grote investeringen vooraf, die jaren duren om hun vruchten af te werpen. Overheden zouden de financiering van deze hoge initiële kosten proactief kunnen ondersteunen door middel van langetermijncontracten, kapitaalgaranties en zelfs directe investeringen. Zonder de veiligheid in gevaar te brengen, moeten overheden ervoor zorgen dat de vergunningsprocedures niet tot onnodige vertragingen leiden.
INNOVEER
Nieuwe technologieën, zoals kleine modulaire reactoren en geavanceerde grote reactoren, bieden operationele en veiligheidsvoordelen, vergen minder investeringen vooraf en zullen gemakkelijker in de elektriciteitssystemen kunnen worden geïntegreerd. De privésector is geïnteresseerd in deze technologieën, maar het overheidsbeleid zal cruciaal zijn voor de ontwikkeling ervan. Hoewel het hoofddoel van kernenergie de opwekking van elektriciteit is, zouden de nieuwe technologieën een bredere rol kunnen spelen bij de transitie naar schone energie.
De historisch lage rentevoeten van vandaag bieden een unieke gelegenheid om investeringen in kernenergie en andere schone energietechnologieën te financieren. Deze kans mag niet worden gemist.
Conclusie
Kernenergie heeft een duidelijke rol te spelen in de vermindering van de wereldwijde CO2-uitstoot. Uitdagingen inzake veiligheid en afvalbeheer hebben kernenergie een negatief stigma gegeven. Maar de wereld beschikt al over goed functionerende instellingen en technologieën om deze problemen aan te pakken. Gezien de omvang en de urgentie van de klimaatuitdaging hebben we niet de luxe om kernenergie uit te sluiten.
Fatih Birol, Executive Director, Internationaal Energieagentschap
Rafael Mariano Grossi, Director-General, Internationaal Atoomagentschap